Η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά συνιστά ένα δυσάρεστο, ωστόσο σχετικά συχνό φαινόμενο, το οποίο είναι αρκετά δυσμενές για το άτομο στο οποίο προβαίνει σε αυτή, αλλά και στον άμεσο περίγυρό του. Πώς όμως μπορεί να σχετίζεται με τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα που λαμβάνουν χώρα καθημερινά παγκοσμίως; Για να διαλευκάνουμε το ερώτημα αυτό, θα ήταν χρήσιμο να ξεκινήσουμε από το τι ορίζουμε ως αυτοκτονικότητα.
Ειδικότερα, η αυτοκτονικότητα αφορά σε ένα συνεχές ή φάσμα ιδεών και συμπεριφορών, ξεκινώντας από τον αυτοκτονικό ιδεασμό, προχωρώντας στην προετοιμασία της απόπειρας αυτοκτονίας, έπειτα στην ίδια την απόπειρα και εν τέλει, δυστυχώς στην αυτοκτονία, δηλαδή την οριστική και αμετάκλητη αφαίρεση της ζωής του ίδιου του ατόμου. Το συνεχές αυτό, ωστόσο, παρουσιάζει φθίνουσα πορεία, δηλαδή, οι ιδέες που αφορούν στην αυτοκτονία είναι συχνότερες, οι απόπειρες λιγότερο συχνές και η αυτοκτονία αυτή καθ’ αυτή πιο σπάνια. Ο Rosenberg (1988), είχε ορίσει την αυτοκτονία ως το «θάνατο που προκύπτει από μία αυτοεπιβαλλόμενη ενέργεια με πρόθεση να τερματιστεί η ζωή».
Κάθε χρόνο, γνωρίζουμε ότι πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι προβαίνουν στην αυτοχειρία, δηλαδή την αφαίρεση της ίδιας τους της ζωής. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι ένα άτομο αυτοκτονεί κάθε 20 δευτερόλεπτα, ενώ κάθε ένα δευτερόλεπτο αποπειράται να αυτοκτονήσει.
Η συσχέτιση της αυτοκτονίας με τα τροχαία ατυχήματα αποτελεί ένα πεδίο μελέτης, το οποίο είναι συχνά δύσκολο και με προκλήσεις καθ’ ότι υπάρχει εγγενής δυσκολία στον προσδιορισμό της αυτοκτονικής πρόθεσης των ατόμων που εμπλέκονται στα ατυχήματα. Η πιθανότητα αυτοκτονικότητας μπορεί να διευκρινιστεί μόνον εμμέσως, από τα συναγόμενα στοιχεία και τις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί, τα οποία τις περισσότερες φορές κρίνονται ανεπαρκή για την επαγωγή ενός σχετικού πορίσματος. Μάλιστα, παρατηρείται ότι υπάρχει η τάση συγκάλυψης της πιθανότητας συσχέτισης της αυτοκτονικότητας με κάποιο τροχαίο ατύχημα, γεγονός το οποίο μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο κοινωνικός στιγματισμός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο τι αποφαίνονται στην πραγματογνωμοσύνη του ατυχήματος (πιθανοί πολιτισμικοί, κοινωνικοί, θρησκευτικοί αλλά και νομικοί λόγοι, αποζημιώσεις από την ασφάλεια, κ.ο.κ.).
Η διεθνής βιβλιογραφία συγκεντρώνει ένα ποσοστό μεταξύ του 1,1% με 7,4%, το οποίο αποδίδει σε θανάτους τροχαίων ατυχημάτων με υπόνοια αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Σε ό,τι αφορά το προφίλ των θανόντων, παρατηρείται ότι η πλειοψηφία είναι άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες, νεαρότερης ηλικίας (έως 35 ετών), ανύπανδροι, που βρίσκονται μόνοι τους στο όχημα και εμπλέκονται σε ατυχήματα με ένα όχημα ή σε σύγκρουση του οχήματός τους με άλλο βαρύ όχημα (π.χ. φορτηγό, νταλίκα, κλπ.). Επιπλέον, αναδύεται και μία δεύτερη ομάδα θανόντων, το προφίλ των οποίων αποτελείται από ηλικιωμένους άνδρες (άνω των 75 ετών), συνήθως υπό την επήρεια αλκοόλ που εμπλέκονται ως πεζοί στα ατυχήματα στο δρόμο. Αναφορικά με το αλκοόλ, η κατανάλωσή του φαίνεται να διαδραματίζει κάποιο σημαντικό ρόλο, πιθανότατα λόγω της άρσης του ελεγκτικού μηχανισμού του υπερεγώ και τη συνακόλουθη ανάδυση επιθετικών ενορμήσεων είτε εξωτερικευμένων είτε ενδοστρεφόμενων.
Επιπλέον, μείζονος σημασίας είναι ψυχική υγεία των ατόμων που προβαίνουν σε σκόπιμο αυτοτραυματισμό μέσω σύνθλιψης με μηχανοκίνητο όχημα. Ειδικότερα, παρατηρείται ότι οι εμπλεκόμενοι σε τέτοιου τύπου ατυχήματα έχουν επιβαρυμένη ψυχική υγεία, πάσχοντας από κάποια διαγνωσμένη ψυχική διαταραχή, με τη συχνότερη να είναι η κατάθλιψη (ακόμη και σε ποσοστό 50%). Ακόμη, σημειώνεται ότι τα άτομα αυτά προσφάτως προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν κάποιο ψυχοπιεστικό, στρεσογόνο γεγονός στη ζωή τους, κυρίως αναφερόμενο σε κάποια μορφή απώλειας (π.χ. θάνατος αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο – χωρισμός, απόλυση από εργασία, κ.ο.κ.).
Καταλήγοντας, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να λαμβάνει χώρα αυτοψία των συνθηκών ενός τροχαίου ατυχήματος, καθώς τα πράγματα μπορεί να μην είναι τόσο φανερά όσο μπορεί εκ πρώτης όψης να φαίνονται. Είναι σημαντικό να γίνονται οι κατάλληλες ενέργειες από τις αρμόδιες υπηρεσίες που αναλαμβάνουν την πραγματογνωμοσύνη των ατυχημάτων, προκειμένου να πραγματοποιείται μία πλήρης έρευνα όλων των παραγόντων που λειτουργούν αθροιστικά στην εμφάνιση ενός τέτοιου τύπου, ατυχούς συμβάντος (π.χ. έλεγχος καιρικών φαινομένων, κατάσταση του αυτοκινητοδρόμου, απουσία ιχνών φρεναρίσματος, ψυχολογική αυτοψία συγγενών ή γνωστών του θύματος, πιθανότητα ψυχοπαθολογίας, ενεργός αυτοκτονικός ιδεασμός, πιθανές απόπειρες αυτοκτονίας στο παρελθόν, κ.ο.κ.).
Κάθε χρόνο, υπολογίζεται ότι 1,35 εκατομμύρια ανά τον κόσμο χάνουν τη ζωή τους από τροχαία ατυχήματα. Πόσα από αυτά αποτελούν στην πραγματικότητα συγκαλυμμένες αυτοκτονικές συμπεριφορές; Όσο μικρό ή μεγάλο ποσοστό κι αν αντιστοιχεί σε αυτήν την κατηγορία, είναι σημαντικό να υπάρχει η κατάλληλη επαγρύπνηση για τον εντοπισμό των περιπτώσεων αυτών, αλλά και την πρόληψή τους για την αποφυγή τους μελλοντικά.
Αν αντιμετωπίζετε προσωπικές δυσκολίες, με ιδέες θανάτου για τον εαυτό σας ή γνωρίζετε κάποιο άτομο με αυτοκτονικότητα, παρακαλώ πολύ ενεργείστε άμεσα για την έγκαιρη παροχή βοήθειας. Απευθυνθείτε στην 24ωρη τηλεφωνική γραμμή για την παρέμβαση στην αυτοκτονικότητα 1018 της Κλίμακας ή σε νοσοκομεία όπου εφημερεύει η ψυχιατρική πτέρυγα.
Η άμεση παρέμβαση σώζει ζωές.
Βιβλιογραφία
Κονταξάκης Β., Λυκούρας Λ., Χαβάκη-Κονταξάκη Μ., & Χριστοδούλου Χ. (2013). Αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις: Αθήνα.
Η εικόνα ανακτήθηκε από τον παγκόσμιο ιστό μέσω της μηχανής αναζήτησης Google:
https://www.koin.com/news/crashes/car-crashes-into-tree-in-serious-injury-crash-in-lake-oswego/